liczenie po cygańsku ne demek?

Çingene Sayımı (Liczenie po Cygańsku)

Çingene Sayımı (Lehçe: Liczenie po Cygańsku), Roman halkının geleneksel sayı sistemine verilen addır. Bu sistem, Hint-Avrupa dil ailesine ait olan Romanca dilinde kullanılan ve özgün bir yapıya sahip olan sayıları ifade etme yöntemidir. Çingene Sayımı, karmaşık ve farklı lehçelere göre değişiklik gösterebilen bir sistemdir. Bu makalede, Çingene Sayımının temel özellikleri, farklı lehçelerdeki varyasyonları ve kültürel önemi detaylı bir şekilde incelenecektir.

Temel Özellikler

Çingene Sayımının temel özellikleri şunlardır:

• Onluk Sistem: Çoğu Roman lehçesi, onluk sistemi kullanır. Bu, sayıların 10 tabanında ifade edildiği anlamına gelir.
• Temel Sayılar: Her lehçenin kendine özgü temel sayı kelimeleri vardır (1'den 10'a kadar olan sayılar gibi).
• Bileşik Sayılar: Onluk ve yüzlük gibi daha büyük sayılar, temel sayılardan türetilir ve belirli kurallara göre birleştirilir.
• Lehçesel Farklılıklar: Çingene Sayımı, Roman lehçeleri arasında önemli farklılıklar gösterir. Bu nedenle, bir lehçedeki sayı kelimeleri, diğer lehçelerde tamamen farklı olabilir veya hiç anlaşılmayabilir.

Sayıların İfade Edilişi

Çingene Sayımında sayıların ifade edilişi, kullanılan Roman lehçesine göre değişiklik gösterir. Aşağıda, farklı lehçelerdeki bazı sayı kelimelerine örnekler verilmiştir:

Sayı	Lehçe 1 (Örnek)	Lehçe 2 (Örnek)
1	jek	ek
2	duj	dui
3	trin	trin
4	štar	štar
5	pandž	pandž
6	šov	šov
7	efta	efta
8	oxto	oxto
9	enja	enja
10	deš	deš
20	bišdeš	bišdeš
100	šel	šel

Bu tablo, Çingene Sayımının lehçeler arasındaki çeşitliliğini göstermektedir. Her lehçede sayıların telaffuzu ve yazılışı farklılık gösterebilir.

Lehçesel Varyasyonlar

Çingene Sayımı, Roman dilinin zengin lehçe çeşitliliği nedeniyle önemli ölçüde varyasyon gösterir. Bazı lehçeler, diğer dillerden (örneğin, Balkan dilleri, Macarca, Almanca) etkilenmiş ve sayı kelimelerinde farklılıklar oluşmuştur. Bu varyasyonlar, Roman halkının farklı coğrafyalarda yaşaması ve farklı kültürlerle etkileşimde bulunması sonucu ortaya çıkmıştır. Örneğin, Türkiye'deki Romanlar'ın konuştuğu Roman lehçesindeki sayılar, Türkçe'nin etkisiyle farklılıklar gösterebilir.

Kültürel Önemi

Çingene Sayımı, Roman halkının kültürel kimliğinin önemli bir parçasıdır. Sayılar, geleneksel ticaret, el sanatları ve sosyal ilişkilerde önemli bir rol oynar. Aynı zamanda, Roman kültüründe sayılara atfedilen sembolik anlamlar ve batıl inançlar da bulunmaktadır. Örneğin, bazı sayılar uğurlu kabul edilirken, bazıları ise uğursuz olarak değerlendirilir. Roman Müzikleri'nde olduğu gibi sayılar da kültürel ifade aracı olarak kullanılır.

Günümüzde Çingene Sayımı

Günümüzde, Roman dilinin ve kültürünün korunması çabaları kapsamında, Çingene Sayımının de korunması ve yaygınlaştırılması amaçlanmaktadır. Özellikle, Roman çocuklarının ana dillerini öğrenmeleri ve kültürel kimliklerini korumaları için Çingene Sayımının öğretilmesi önemlidir. Ayrıca, Roman dilinin araştırılması ve belgelenmesi çalışmaları, Çingene Sayımının farklı lehçelerdeki varyasyonlarının ortaya çıkarılmasına ve korunmasına katkı sağlamaktadır.

Kaynaklar ve İleri Okuma

• Matras, Yaron. Romani: A Linguistic Introduction. Cambridge University Press, 2002.
• Hancock, Ian. We Are the Romani People. University of Hertfordshire Press, 2002.
• Boretzky, Norbert. Kommentierter Dialektatlas des Romani. Harrassowitz Verlag, 2004.
• Roman Dil Bilgisi
• Roman Alfabesi

Bu makale, Çingene Sayımının temel özelliklerini, lehçesel varyasyonlarını ve kültürel önemini kapsamlı bir şekilde açıklamayı amaçlamaktadır. Ancak, Roman dilinin ve kültürünün zenginliği nedeniyle, bu konuda daha fazla araştırma yapılması ve bilgi edinilmesi gerekmektedir.